Luk 1 | MVA | STEP | Biabiadi Teopilus, tamoata kokoko-tina panganadi dizeleki be kana Iesus Kristus marada ipuraki be dikalingo nge digere.

Luke 1

Pile Dimua

1 Biabiadi Teopilus, tamoata kokoko-tina panganadi dizeleki be kana Iesus Kristus marada ipuraki be dikalingo nge digere. 2 Kana ngaedi nge tago tamoata-ramo kaoa ka dirangaki. Tago. Nge tamoata nedi matadia-lo matamatana-tina be kaba dita, be tamoata maka Nanaranga pilenga dirarangaki ka dira-kama be geretadi dipura. 3 Kaiko Biabiadia-tina Teopilus, kana ngaedi nge negu-la be labudia-lo be uliliti-uia be ukauataki-uia ka mgereniko kana. Be nge iuia kana ngaedi nge dipura-la bokana mtagadi be mgereniko kana. 4 Bokai muzi be masa bokai gokaua kana moarunga makare rangakadianiko dipura nge moimoi be dipura be dikalingo.

Zon Baptais Puraia Rangaka Ipura

5 Bong Erot Zudea anuatanepoa kandi bokana isoaki nge tamoata teke isoaki ara Sakarias. Tamoata ngae tama be tubu nge tamoata* Nanaranga ditabatabai kaoa. Bokaibe ngai nge tamoata Nanaranga ditabatabai ara Abaiza labunao ka ipura. Roa ara Elisabet. Be Elisabet tama be tubu nge bokaina-doi tamoata Nanaranga ditabatabai kaoa. 6 Soakinga-diaru Nanaranga mata-nao nge diado-tina, be Tanepoa mata ne be pilenga moarunga nge ditagatagadia-tinaru. 7 Ata natu-diaru tago, bakara Elisabet ikupi, be Sakarias ambe ikamoangbia be Elisabet ambe iainebia.

8 Bong teke nge tamoata* Nanaranga ditabatabai Abaiza labunao dipura nge bong nedi ono Nanaranga* pera ne ilo ratana-lo malipi nedi daemaki kana. Ramani ngaranao nge Sakarias bong ne ono makara ngamalipi kana. 9 Tamoata* Nanaranga ditabatabai mata nedi teke bokai ieno: Aradi dagere be dazumkaki. Kodeka ara teke darepeki. Ara nangata direpeki nge tamoata ma ngae ka ngalako Nanaranga pera nena-lo be au-kusi* boaudi rongorongo ngabulai. Bong ngaranao ara teke direpeki nge Sakarias ara ipusika. Bokaibe Sakarias ilako be Tanepoa pera nena-lo au-kusi boaudi rongorongo ngabulai kana. 10 Bong ono au-kusi bulanga dipura be Sakarias isili be au-kusi ngabulai kana nge tamoata be aine kokoko-tina dipura be eluku ditui be diraborabo.

11 Bong Sakarias Nanaranga pera ne ilo ratana-lo isili be bagi ono au-kusi bulanga-lo ituitui nge Tanepoa ‘enzel’* ne ipura be bagi ege oananao itui.

12 Sakarias ‘enzel’ ite nge ipitilaki-tina, be taburi nge ira-tina.

13 Ata ‘enzel’ ngae bokai ipile, “Sakarias, taburim moaki ira. Nanaranga ambe rabo nem ilongo. Roam Elisabet masa natu moane teke nganekiakamko, be masa ara Zon gobuleakani. 14 Natu ngae masa ngaemakiko be surim dauia be ilom ngauaria-tina. Be bong tina nganekiaki masa tamoata be aine kokoko-tina ngaemakidi be suri-uia bibia-tina dadoki. 15 Be Tanepoa mata-nao masa ara ngalaba-tina. ‘Uain’ ki dang kaikai moakina-tina teke ising. Bakara, isi tina ilona-lo ngaeno be masa Oli Spirit natu ngaena-lo ngakauri. 16 Be nge ngai ka Israel tamoata be aine kokoko-tina ngamuleakidi be Nanaranga nedi Tanepoa-lo damule kana. 17 Ngai masa Ilaiza mariabaka be kaiboang nena-lo be Tanepoa aro ngamua, be ono kamoang ilodi ngabuiri be natudi datalaridi. Be tamoata panganadi patu bokana masa ilodi ngabuiri be tamoata adoadodi kauangadi malaidi nge datagadi. Ngai ka Tanepoa tamoata be aine ne ngamoataungakidi be dasoaki be Tanepoa ngapura kana.”

18 Kodeka Sakarias itaguraki be Nanaranga ‘enzel’ ne bokai itegi, “Nge masa baituka be mkaua pile ngaedi nge kalingodi ki tago? Ngau ambe ukamoangbia-tina be roagu ambe iainebia-tina!”

19 Be ‘enzel’ ikatu be bokai ipile, “Ngau Gabriel. Ngau ka izamaizama Nanaranga aro utuitui. Nanaranga ka inepia be taepileiru be pile uia ngaedi mraiko kana. 20 Pilengagu ngaedi lama tago kundi bokana masa pile gobebe be tago sesu gopilepile nibe ngalako kana-ba ngaedi dapura. Pilengagu ngaedi masa bong-tina nedi-o be dapura be dakalingo.”

21 Tamoata be aine eluku disoaki be dirapurapu nge ilodi dilelelenaki bakara ka Sakarias uanana sasalaga-tina Nanaranga* pera nena-lo isoaki. 22 Bong ipusika nge pile ibebe be lumana-ba ane iraradi. Makara nge tamoata be aine eluku disoaki dikaua Sakarias kaba takadia-ba Nanaranga pera nena-lo ita. Nge bokai ka pile ibebe be lumana-ba ane iraradi.

23 Sakarias Nanaranga pera nena-lo malipi ne dimanubu nge pera kanana-lo imulelako. 24 Alauri nge roa Elisabet itine, be pera kandiaru tago sesu ipereki nibe kalea lima dimanubu. 25 Kodeka Elisabet bokai ipile, “Tanepoa ka kana ngae iemakana. Bong ngaedia-lo be ilo iuiataka be tamoata moarunga matadi-o maiangagu irokaki.”

Iesus Puraia Rangadia-ba Mua Ipura

26 Elisabet itine be kalea lima-tekeanao nge Nanaranga itaguraki be ‘enzel’ ne Gabriel inepalako anua ara Nasaret-lo, ege Galili kaba-lo. 27 Makara Nasaret-lo nge Gabriel ilako be aine barasi teke moane zaiza isi tago sesu dieno-budu ara Maria nge ipurakani. Aine barasi ngae nge tamoata teke Israel Anuatanepoa nedi biabia Debiti labunao ipura ara Iosep dirauamani be ngauati kana. 28 Bokaibe ‘enzel’ Gabriel ilako aine ngaena-lo nge bokai ipile, “Ilo-uia kaiko-lo ngaeno! Nanaranga ilo iuiatakiko-tina. Tanepoa kaiko-lo isoaki be marou ne bibia-tina ane imarouiko!”

29 Maria pile ngaedi ilongo nge ilo ibuku-tina be ilo bokai ilelenaki, “Nge rakana pile kaoa?”

30 Ata Nanaranga ‘enzel’ ne bokai ipile, “Maria, taburim moaki ira! Nanaranga ilo iuiatakiko-tina be marou ne uia-tina ane imarouiko! 31 Masa gotine be natu moane teke gonekiaki, be masa ara Iesus gobuleakani. 32 Natu ngae masa ara ngalaba-tina be Nanaranga Atabalabala-tina Natu kana dakilakilai. Nanaranga Tanepoa masa ngataguraki be tubu Debiti tanepoa ne ngadoki be Natu ngae ngani. 33 Be masa Zekop tubu anuatanepoa nedi bokana ngasukoaki. Tanepoanga nge tago manubunubu, nem-kueno daeneno kana!”

34 Be Maria itaguraki be ‘enzel’ bokai itegi, “Nge masa baituka? Ngau isi moane tago teke keru kieno-buduru!”

35 Be ‘enzel’ ikatu be bokai ipile, “Oli Spirit masa omo ngabala be Nanaranga Atabalabala-tina kaiboang ne masa aungakadi dakubatiko. Bokaibe natu kusi-rata gonekiaki kana nge masa Nanaranga Natu kana kilaia ngapurapura. 36 Dara nem Elisabet ilom ngani. Ngai ikupi kana dirangaki, ata ambe itine, be nge ambe kalea ne lima-tekeana-lo ka isoaki. Moimoi iainebia, ata itine. 37 Bokai gokaua: Kana tago teke Nanaranga tago iboadu ngaemaki. Nanaranga iboadu kana moarunga ngaemaki.”

38 Be Maria bokai ipile, “Ngau Tanepoa dududu kana. Kana ngaedi iboadu kupile-la bokana dapurana!” Makara be Nanaranga ‘enzel’ ne Maria ipereki be ialale.

Maria Ialale Be Elisabet Ite

39 ‘Enzel’ ialale be muri nge Maria ikatiuana be itui be oaikiki-tina anua teke Zudea buku kaba-lo ieno-lo ilako. 40 Makara nge ilako Sakarias pera kanana-lo be Elisabet bokai irai, “Ilo-uia kaiko-lo ngaeno!”

41 Maria bokai ipile nge natu-muku Elisabet ilona-lo inaulaki, be Oli Spirit ibala be Elisabet ilona-lo ikauri. 42 Kodeka Elisabet kaikai-la inaboaki be bokai ipile, “Aine moarunga maradi nge marou bibia-tina kaiko-lo daeno. Be natu gonekiaki kana nge iboadu marou bibia ono daeno. 43 Ata nge bakara ka ngau muaka bibia udoki be Tanepoa negu tina ngau-lo ipura? 44 Maka ma kupura be ilo-uia kuana be malongam kungigu-lo ilako nge oaikiki-tina natu-muku ilogu-lo suri diuia be inaulaki. 45 Surim dauia! Tanepoa masa iraiko-la bokana kana irangaki nge ngaemaki be dakalingo!”

Maria Moasi Ne Ono Nanaranga Irakeaki

46 Makara nge Maria bokai ipile,

“Ilogu ere-moarunga be Tanepoa urakeaki. 47 Mariabakagu Nanaranga isuri-uiataki, bakara ngai ka Uketiketi negu. 48 Ngau malipilipi kana erumaruma-tina ka ilo iana. Bong ngaenao be ilako masa tamoata be aine moarunga zugu moarunga-lo suri-uia kana dakilakilaia. 49 Kana kana-tina-bibia ka Nanaranga Kaiboangina-tina iemakana. Ara ratana-la ngaeneno! 50 Tamoata be aine dimatakutakuri nge ilo-taga ne ianiandi. Be tubu alalauri-lo masa bokaina-la ngamuzimuzi be ngalako-la be ngaeno. 51 Luma ane be malipi kaiboangdia-tina iememaki. Tamoata maka ilodia-lo be nedia-la diraketukatukadi nge idua-raramoakidi. 52 Tamoata aradi bibia rakerakedi nge atabala disukoaki ka ibabalakidi be dileualeua, ata tamoata nedia-la dibabalakidi nge irakerakeakidi. 53 Tamoata toletole-ba disukoaki nge kangkang uia ane iakokolangdi, ata tamoata kana nedi kokoko nge kalingodia-ba inepinepidi be dialalale. 54 Tubuda pile moimoibe kalingodi iradi nge tago ilo dileuataki. Bokaibe itaguraki be malipilipi kana Israel idumai. 55 Ilo-taga ne ilo iani be Abaram tubu ne zaiza ilo itagadi. Ilo-taga ne ngae masa nem-kueno ngaeneno!”
56 Alauri nge Maria makara kalea toli Elisabet sakenao isoaki be kaba anua nena-lo imule.

Zon Baptais Ba Be Nekiaka Ipura

57 Bong ono Elisabet nganeki kana dipura nge natu moane teke inekiaki. 58 Anua-budu ruanga be dara ne bokai dilongo Tanepoa ambe Elisabet ilo iuiataki nge Elisabet zaiza be suridi diuia-tina.

59 Be alauri amari lima-toli dimanubu nge natu-muku ngae kusi dakorototoki be tama ara Sakarias dabuleakini kana. 60 Ata tina Elisabet bokai ipile, “Iei, moaki tama ara kabuleakini! Zon kamabuleakini.”

61 Be di dikatu be bokai dirai, “Dara nem tago teke ara bokainaina!” 62 Kodeka lumadia-ba ane be natu-muku tama Sakarias ditegi be ono dakaua kana ara nangata masa natu-muku ngabuleakini.

63 Be Sakarias itaguraki be patu-baba ono gerenga ikeliaki be bokai igere, “Ara Zon.” Tamoata be aine makara disoaki kaba bokai dita nge dipitilaki-tina. 64 Makara nge oaikiki-tina Sakarias meme itarube be aoa itakaka be kaba ipilepile. Be itaguraki be Nanaranga ara irakeaki. 65 Sakarias anua-budu-ruanga kaba bokai dita nge dipitilaki-tina be tago sesu ba dipile. Be rangaka nge ege-ege Zudea buku kaba-lo dilako be tamoata be aine moarunga makara nge kana ngae Sakarias ipurani dirangarangaki. 66 Tamoata be aine moarunga kana ngae dilongoraki nge ilodia-ba dilelenaki be bokai ditegi, “Alauri masa natu ngae tamoata bakarairai ngapura?” Maka ma di dikaua Tanepoa kaiboang ne natu-muku ngaena-lo dieno.

Sakarias Moasi Ne

67 Zon tama Sakarias nge Oli Spirit ilona-lo ikauri be itaguraki be pile mumuakadia-lo bokai ipile,

68 “Tanepoa, Israel Nanaranga ne tarakeaki! Ambe ipura be tamoata be aine ne idumadi be izazadi be imuleakidi. 69 Malipilipi kana Debiti tubu nena-lo ka Uketiketi ne kaiboangi teke inaguraki be muzigoala neda-lo tasoaki be iuketi-kita be imuleaki-kita. 70 Toira be ‘propet’* ne kusidi-ratadi aoa-dialo be ipile-doi. 71 Ngai masa erekei neda luma-dio be ngauketi-kita, be tamoata disegesegeaki-kita masa lumadia-lo tasoaki be ngarubetaki-kita. 72 Ngai bokai ipile masa tubuda be tamada ilo ngatagadi be ngadumadi, be taoa ne rata toira tubuda zaiza iemaki nge ilo ngani. 73 Ngai tubuda Abaram pile* tago tototo moimoibe irai. Bokai ka pilenga ngaedi nge ngaemaki be dakalingo kana. 74 Erekei neda luma-dio be ngauketi-kita kana, be ono ngaemaki-kita be iboadu tago taburi-ralo be tamalipilipini. 75 Izamaizama bong neda uia tasukoaki nge malipi ne mata ratadia-lo be mata adoadodia-lo be mata-nao taememaki.” 76 Sakarias Nanaranga irakeakia-doi kodeka natu bokai irangaki, “Be kaiko natu-gu, alauri masa Nanaranga Atabalabala-tina ‘propet’* ne gopura. Masa Tanepoa aro gomua be zalaka gomoataungakini. 77 Be tamoata be aine ne goradi be bokai dakaua: Muzigoala nedi Nanaranga irokakiledi masa ngauketadi be ngamuleakidi. 78 Nanaranga neda nge ilo itagataga-kita be malielie-ba ka ibabasaki-kita. Be anua-zamanga malamaka otioti masa ngaemaki be amari bokana lang* anua-lo be odao ngarake. 79 Be masa lang anua-lo be malamaka mate kaba-lo dalako be tamoata makara disukoaki odio ngabala. Be ae-da masa ngasingaradi be zala ono anua-uia ieno kanana-lo talako!”
80 Alauri natu ngae ilaba nge tamoatana-lo be mariabakana-lo nge ikaiboang-tina. Be masaua* kaba-lo isukoaki nibe ilako bong Israel lilidi-be-matadio mangata ipusika.